Không chỉ quyết định giới tính, hoocmon nữ còn đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển về hình thể, sinh lý, sinh sản hay những thay đổi về tâm lý, sức khỏe ở phụ nữ. Chị em cần hiểu rõ về hormone sinh dục nữ để kiểm soát những thay đổi của cơ thể một cách tốt nhất, ngăn ngừa những hệ lụy xấu do suy giảm hoặc rối loạn nội tiết tố gây ra.
Hoocmon nữ là gì? Có vai trò như thế nào?
Hoocmon (hormone) là các chất được sản sinh từ tuyến nội tiết, đóng vai trò thúc đẩy quá trình trao đổi chất và tăng trưởng của cơ thể. Trong đó, hormone sinh dục (hoocmon nữ/ hoocmon nam) do tuyến sinh dục và tuyến thượng thận chịu trách nhiệm sản xuất, cụ thể hơn là buồng trứng (nữ giới) và tinh hoàn (nam giới).
Hoocmon nữ (hay còn gọi là nội tiết tố nữ) đóng vai trò quan trọng và quyết định trực tiếp đến:
- Quá trình dậy thì và phát triển tính dục
- Khả năng sinh lý (ham muốn tình dục)
- Sinh sản: Mang thai, sinh con
- Phát triển vòng 1: Mô vú phát triển mạnh hơn nam giới
- Cơ bắp: Hạn chế phát triển cơ vai, bắp chân, đùi so với nam giới
- Tuyến nang lông: Ria mép, lông chân, lông tay mọc thưa và nhạt
- Giọng nói: Cao hơn so với nam giới
Có thể thấy, hoocmon nữ có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, sinh lý, ngoại hình của phái đẹp. Vì thế, chị em cần thực sự hiểu rõ hormone nữ gồm những loại nào, chu trình biến động của hormone sinh dục nữ cũng như những vấn đề gặp phải khi nội tiết tố trong cơ thể mất cân bằng… Tất cả những kiến thức này sẽ giúp phái đẹp chăm sóc bản thân tốt hơn và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Phân loại hoocmon nữ
Có 3 loại hormone được sản sinh từ buồng trứng và tuyến thượng thận của nữ giới là estrogen (chiếm phần lớn), progesterone và testosterone (một lượng nhỏ).
Hoocmon estrogen
Estrogen là hoocmon nữ phổ biến với hàm lượng cao nhất trong cơ thể. Chính vì thế nên nhiều người thường gọi hormone estrogen là hormone nữ hoặc nội tiết tố nữ như một cách khẳng định tầm quan trọng của loại hormone này.
Hoocmon estrogen được tạo ra chủ yếu ở buồng trứng, một lượng nhỏ được sản xuất bởi tuyến thượng thận và nhóm tế bào mỡ. Ở giai đoạn dậy thì, estrogen có sự tăng trưởng mạnh mẽ nhất, quyết định tính dục, phát triển hình thể và khả năng sinh sản.
Hormone progesterone
Progesterone xuất hiện nhiều nhất trong thời kì mang thai bởi loại hormone này có thể sản sinh từ nhau thai, buồng trứng và tuyến thượng thận.
Hoocmon nữ Progesterone có tác động rất lớn đến chức năng sinh sản ở phụ nữ. Nếu thiếu hụt progesterone có thể dẫn đến kinh nguyệt thất thường, khó mang thai hoặc gia tăng tỉ lệ biến chứng trong thời gian thai kì.
Hormone Testosterone
Nếu như hoocmon estrogen đại diện cho phụ nữ thì testosterone lại quyết định tính dục Nam ở phái mạnh. Tuy nhiên, testosterone vẫn sản sinh một ít ở phụ nữ.
Với phái đẹp, testosterone ảnh hưởng ít nhiều đến chức năng sinh sản, nhu cầu sinh lý, kinh nguyệt, sự sản xuất hồng cầu, sự phát triển mô xương,…
Các yếu tố ảnh hưởng đến nồng độ hoocmon nữ
Hormone nữ không giữ ở mức ổn định mà thường xuyên tăng, giảm trong suốt cuộc đời mỗi người.
Dưới đây là những yếu tố chính khiến nồng độ nội tiết tố nữ mất đi sự cân bằng cần có:
- Tuổi tác
- Môi trường
- Lối sống (thói quen sinh hoạt, ăn uống)
- Thai kì
- Mãn kinh
- Tác dụng phụ của thuốc
- Stress
Các giai đoạn biến động của hormone nữ
Trong cuộc đời mỗi người sẽ trải qua các giai đoạn biến động hoocmon nữ. Nghĩa là nồng độ hormone sinh dục nữ trong cơ thể sẽ tăng hoặc giảm ở mức độ lớn, gây ra những thay đổi về tâm lý, sức khỏe cũng như nhan sắc.
Hoocmon nữ ở Tuổi dậy thì
Tuổi dậy thì thường diễn ra từ 13 – 15 tuổi. Ở giai đoạn này, hormone estrogen và progesterone được kích thích sản sinh mạnh mẽ, dẫn đến sự phát triển của cơ thể cũng như hình thành rõ nét xu hướng tính dục:
- Ngực nở nang
- Lông phát triển ở nách và bộ phận sinh dục
- Tăng cường tuyến dầu nhờn ở da
- Hông và xương chậu phát triển
- Chiều cao phát triển
Hormone sinh dục nữ trong chu kỳ kinh nguyệt
Chu kỳ kinh nguyệt bắt đầu xuất hiện trong giai đoạn dậy thì và sẽ lặp đi lặp lại hàng tháng cho đến thời kỳ mãn kinh. Một chu kỳ kinh nguyệt thường kéo dài 28 -30 ngày. Hoocmon nữ trong chu kỳ kinh nguyệt thay đổi theo 3 giai đoạn sau:
- Giai đoạn trước rụng trứng: Ở giai đoạn này, nồng độ estrogen gia tăng đáng kể. Điều đó giúp kích thích sản sinh endorphin cải thiện tâm trạng. Ngoài ra nó còn tác động lên tử cung và làm tăng độ dày thành nội mạc.
- Giai đoạn rụng trứng: Trong thời kỳ rụng trứng, hoocmon nữ estrogen đạt ngưỡng cao nhất. Điều đó kích thích nang trứng vỡ ra và giải phóng khỏi buồng trứng.
- Giai đoạn sau rụng trứng: Ở giai đoạn này, trứng di chuyển đến tử cung qua ống dẫn trứng. Sau đó, nang trứng vỡ ra và sản sinh progesterone.
Trứng không được thụ tinh sẽ làm giảm nồng độ hormone nữ estrogen và progesterone. Khi đó chu kỳ kinh nguyệt sẽ bắt đầu.
Nội tiết tố nữ ở thời kỳ mang thai
Trứng thụ tinh bám vào thành tử cung sẽ bắt đầu thời gian thai kỳ của một người. Trong giai đoạn mang thai, bên cạnh estrogen, progesterone thì nhau thai phát triển còn sản xuất ra một số loại hoocmon nữ là HCG (Human Chorionic Gonadotropin), HPL (Human Placetal Lactogen) và Relaxin.
- Trong những tuần đầu tiên của thai kì, estrogen và progesterone tăng đều đặn giúp cổ tử cung dày hơn và hình thành màng nhờn bảo vệ. 2 hormone sinh dục này tiếp tục tăng ở tháng thứ 2 và thứ 3.
- Relaxin giúp chống lại các cơn co thắt tử cung, đồng thời thư giãn dây chằng và xương chậu.
- Hoocmon HCG gia tăng trong những tháng đầu khiến cơ thể gặp phải các triệu chứng nghén như buồn nôn, chóng mặt và đi tiểu thường xuyên.
- Trong những tháng giữa và cuối thai kì, HPL được sản xuất giúp điều chỉnh trao đổi chất và nuôi dưỡng thai nhi.
Khi thai kì kết thúc, nồng độ các hoocmon nữ sẽ suy giảm, sau đó sẽ trở lại ngưỡng bình thường.
Hormone nữ thời kỳ mãn kinh
Thời kì tiền mãn kinh và mãn kinh, lượng hormone sinh dục nữ bị suy giảm mạnh mẽ. Buồng trứng chỉ sản xuất một lượng nhỏ estrogen và progesterone gây ra những thay đổi nghiêm trọng về tâm sinh lý và sức khỏe như giảm ham muốn tình dục, loãng xương, da nám sạm, mất ngủ, khô hạn,…
Rối loạn hoocmon nữ gây ra những ảnh hưởng tiêu cực nào?
Tình trạng rối loạn hormone nữ (bao gồm hoocmon estrogen, progesterone, testosterone) có thể gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực đến sức khỏe, tâm sinh lý, làm giảm chất lượng cuộc sống của phái đẹp.
Cụ thể, nếu hoocmon nữ không giữ ở mức ổn định mà suy giảm đột ngột hoặc bất ngờ tăng cao có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng sau đây:
- Da xấu đi: Thâm, nám, tàn nhang xuất hiện, da trở nên khô sạm hơn. Các dấu hiệu lão hóa bắt đầu thể hiện rõ rệt như nếp nhăn, chảy xệ…
- Vóc dáng khó kiểm soát: Béo bụng, dễ mập lên, cơ thể kém săn chắc, vòng 1 & vòng 3 chùng nhão, chảy xệ.
- Ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe: Mất ngủ, stress, căng thẳng, thường xuyên đổ mồ hôi hột, đau nhức xương khớp, trí nhớ sa sút, thai kì dễ bị sảy hoặc sinh non, trường hợp nặng có nguy cơ vô sinh.
- Tâm lý bất ổn: Khó tiết chế cảm xúc, nóng giận vô cớ hoặc buồn bã trong thời gian dài. Có trường hợp nặng còn dẫn đến trầm cảm.
- Suy giảm sinh lý: Âm đạo khô hạn, quan hệ đau rát và mất hứng thú, giảm ham muốn. Dễ mắc các bệnh phụ khoa, kinh nguyệt không đều, rong kinh,…
Làm thế nào để kiểm soát tốt lượng hoocmon nữ trong cơ thể?
Với nội tiết tố nữ, cân bằng là trạng thái tốt nhất mà chị em cần bảo toàn. Tuy nhiên, như đã phân tích ở trên thì có rất nhiều yếu tố tác động đến hoocmon estrogen khiến mức nồng độ bị suy giảm hoặc tăng cao. Các hoocmon nữ khác cũng gặp phải tình trạng tương tự dẫn đến nhiều hệ lụy tiêu cực cho sức khỏe, tâm sinh lý và nhan sắc của phái đẹp.
Vì thế, việc phát hiện kịp thời tình trạng rối loạn nội tiết nữ là vô cùng quan trọng, giúp chị em nhanh chóng đưa ra những giải pháp cải thiện tốt nhất để đưa nồng độ hormone nữ trong cơ thể trở về trạng thái cân bằng.
Để kiểm soát tốt nhất hàm lượng hoocmon nữ trong cơ thể, hãy lưu ý những điểm sau đây:
- Hiểu về hormone nữ và nắm chắc các dấu hiệu nhận biết rối loạn nội tiết tố nữ.
- Nếu nhận thấy bản thân có những dấu hiệu rối loạn hormone nữ, hãy đi xét nghiệm và kiểm tra nội tiết tố nữ.
- Điều trị rối loạn nội tiết tố theo chỉ định của bác sĩ. Với những trường hợp hoocmon nữ suy giảm hoặc dư thừa ở mức độ bình thường, liệu pháp estrogen thảo dược là ưu tiên hàng đầu.
- Bên cạnh đó, chị em cần thay đổi những thói quen ăn uống, sinh hoạt kém lành mạnh – nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố. Hãy tập cho mình một lối sống tích cực, ăn – ngủ – tập luyện điều độ. Chắc chắn, mức hoocmon estrogen và các hormone nữ khác sẽ nhanh chóng ổn định trở lại.
Trên đây là những thông tin cơ bản nhất về hoocmon nữ giúp phái đẹp hiểu hơn về cơ thể mình. Mỗi chị em hãy trang bị cho mình kiến thức chuẩn y khoa về các triệu chứng rối loạn nội tiết tố nữ và những giải pháp đi kèm giúp cải thiện tình trạng mất cân bằng hormone nữ một cách tốt nhất.
